ഇസ്രായേലും ഇറാനും സംഘർഷം ആഗോള യാത്ര, വ്യാപാര പാതകളെ സാരമായി ബാധിക്കുമെന്നതാണ് പ്രധാന കാരണം. ലോകത്തെ പ്രധാന ചരക്ക് ഗതാഗത മാർഗ്ഗങ്ങളായ ഹോർമുസ് കടലിടുക്കും ചെങ്കടലും പശ്ചിമേഷ്യയിലാണ്. സംഘർഷം രൂക്ഷമായാൽ പല രാജ്യങ്ങൾക്കും തങ്ങളുടെ വ്യോമപാതകൾ അടയ്ക്കേണ്ടി വരും. ഇത് മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിൽ അവശ്യവസ്തുക്കളുടെ ലഭ്യത കുറയ്ക്കുകയും ഗതാഗത ചെലവ് കുത്തനെ ഉയർത്തുകയും ചെയ്യും.
വിമാന സർവീസുകൾ മുടങ്ങുന്നത് പ്രവാസികളുടെ യാത്രകളെയും സാരമായി ബാധിക്കും. ഈ സാഹചര്യങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കിയാണ് മിക്ക രാജ്യങ്ങളും ഇസ്രായേലിനെയും ഇറാനെയും സമാധാനത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവരാൻ ശ്രമിക്കുന്നത്
ആദ്യഘട്ടത്തിൽ യുദ്ധത്തിൽ നേരിട്ട് ഇടപെടില്ല എന്ന നിലപാടാണ് അമേരിക്ക സ്വീകരിച്ചതെങ്കിലും, ഇപ്പോൾ ഇറാൻ ആക്രമിച്ചാൽ തിരിച്ചടിക്കുമെന്ന് അമേരിക്കൻ പ്രസിഡൻ്റ് ഡൊണാൾഡ് ട്രംപ് പറയുന്നു.
പശ്ചിമേഷ്യയിൽ സൗദി അറേബ്യ, ഖത്തർ, കുവൈത്ത്, ബഹ്റൈൻ, യു.എ.ഇ. എന്നീ ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലും ഇറാഖ്, സിറിയ, ജോർദാൻ എന്നിവിടങ്ങളിലും അമേരിക്കയ്ക്ക് വലിയ സൈനിക താവളങ്ങളുണ്ട്. ഈ താവളങ്ങളെല്ലാം ഇറാൻ സൈന്യത്തിന് എളുപ്പത്തിൽ ആക്രമിക്കാൻ കഴിയുന്ന ദൂരത്താണ്.
ഇസ്രായേലിലേക്ക് മിസൈലുകൾ തൊടുത്തുവിടുന്നതിനേക്കാൾ എളുപ്പത്തിൽ അമേരിക്കൻ സൈനിക കേന്ദ്രങ്ങളെ ആക്രമിക്കാൻ ഇറാനു കഴിയുമെന്നാണ് വിലയിരുത്തൽ. യുദ്ധം ആരംഭിക്കുന്നതിന് തൊട്ടുമുമ്പ് പശ്ചിമേഷ്യയിലെ പല രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും അമേരിക്ക തങ്ങളുടെ എംബസി ഉദ്യോഗസ്ഥരെയും കുടുംബങ്ങളെയും തിരികെ വിളിച്ചിരുന്നു. ഇത് വരാൻ പോകുന്ന അപ്രതീക്ഷിത നീക്കങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള അമേരിക്കയുടെ മുന്നറിയിപ്പായി കണക്കാക്കാം. പശ്ചിമേഷ്യയിലെ 19 ഇടങ്ങളിലായി ഏകദേശം 50,000 അമേരിക്കൻ സൈനികർ നിലയുറപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവരെ മേഖലയുടെ സുരക്ഷയ്ക്കായാണ് വിന്യസിച്ചിരിക്കുന്നത് എന്നാണ് അമേരിക്ക പറയുന്നത്.
ഖത്തറിലെ അൽ ഉദൈദ് താവളത്തിലാണ് ഏറ്റവും കൂടുതൽ അമേരിക്കൻ സൈനികരുള്ളത് (10,000-ലധികം). ജലസുരക്ഷയ്ക്കായി ബഹ്റൈനിലും, സൈനിക ചരക്ക് നീക്കങ്ങൾക്കായി കുവൈത്തിലെ അലി അൽ സലിം എയർ ബേസിലും, യുദ്ധവിമാനങ്ങൾക്കായി യു.എ.ഇയിലെ അൽ ദഫ്ര എയർബേസിലും അമേരിക്കൻ സൈനിക സാന്നിധ്യമുണ്ട്. സൗദിയിലെ പ്രിൻസ് സുൽത്താൻ വ്യോമതാവളത്തിലും യു.എസ്. സൈനികരുണ്ട്. ഈ രാജ്യങ്ങളെല്ലാം കാര്യങ്ങൾ കൈവിട്ടുപോകുമോ എന്ന ആശങ്കയിലാണ്.
അതുകൊണ്ടാണ് സൗദി, ഖത്തർ, യു.എ.ഇ. തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങൾ സമാധാന ശ്രമങ്ങളിൽ സജീവമാകുന്നത്. വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് സൗദി അറേബ്യയും ഇറാനും തമ്മിൽ കടുത്ത ഭിന്നതയുണ്ടായിരുന്നു. സൗദിയിൽ ഒരു ഷിയാ പണ്ഡിതനെ തൂക്കിലേറ്റിയതിനെ തുടർന്ന് ഇറാനിൽ സൗദിയുടെ എംബസി ആക്രമിക്കപ്പെടുകയും നയതന്ത്രബന്ധം വിച്ഛേദിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. എന്നാൽ, ചൈനയുടെ മധ്യസ്ഥതയിൽ അടുത്തിടെ ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിൽ ബന്ധം പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും സഹകരണം ശക്തമാക്കുകയും ചെയ്തു.
ഇസ്രായേലിന്റെ ആക്രമണത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ഇറാൻ വ്യോമാതിർത്തി അടച്ചപ്പോൾ, ഹജ്ജിനെത്തിയ ഏകദേശം അര ലക്ഷത്തോളം ഇറാൻ പൗരന്മാർ സൗദി അറേബ്യയിൽ കുടുങ്ങി. തിരിച്ചുപോകാൻ സാധിക്കാതെ വന്ന ഈ ഇറാനികൾക്ക് താമസവും ഭക്ഷണവും ഉൾപ്പെടെയുള്ള എല്ലാ സൗകര്യങ്ങളും ഒരുക്കാൻ സൗദി രാജാവ് സൽമാൻ ഉത്തരവിട്ടു. ഇത് ഹജ്ജ് വിസയിലെത്തുന്ന തീർത്ഥാടകർക്ക് സാധാരണ ലഭിക്കാത്ത ഒരു പ്രത്യേക ഇളവാണ്.
ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുണ്ടായ പുതിയ സൗഹൃദത്തിന്റെ തെളിവായിട്ടാണ് മാധ്യമങ്ങൾ ഇത് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നത്. യുദ്ധം അവസാനിപ്പിക്കാൻ സൗദി കിരീടാവകാശി മുഹമ്മദ് ബിൻ സൽമാൻ ലോക നേതാക്കളുമായി, പ്രത്യേകിച്ച് അമേരിക്കൻ പ്രസിഡന്റ് ഡൊണാൾഡ് ട്രംപുമായി ചർച്ചകൾ നടത്തുന്നുണ്ട്. ഇസ്രയേലിന്റെ ആക്രമണം അന്താരാഷ്ട്ര നിയമങ്ങളുടെ ലംഘനമാണെന്ന് സൗദി പരസ്യമായി പ്രഖ്യാപിക്കുകയും മറ്റ് ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളും സമാനമായ നിലപാട് സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്തു.
ഇസ്രയേൽ നടത്തുന്ന നീക്കങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഇറാൻ സൗദിയെ വിവരമറിയിക്കുകയും സൗദി അറേബ്യ ഇറാനു പരസ്യ പിന്തുണ പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സമാധാന കരാർ സാധ്യമാക്കാൻ സൗദിയുടെ സഹായം ട്രംപ് അഭ്യർത്ഥിച്ചുവെന്നും ആക്സിയോസ് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു.ഈ സംഭവവികാസങ്ങൾ പശ്ചിമേഷ്യയിലെ രാഷ്ട്രീയ സമവാക്യങ്ങളിൽ വലിയ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തുന്നതിനും ആഗോളതലത്തിൽ പുതിയ നയതന്ത്ര നീക്കങ്ങൾക്ക് വഴിയൊരുക്കുന്നതിനും സാധ്യതയുണ്ട്.
വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് സൗദി അറേബ്യയും ഇറാനും തമ്മിൽ കടുത്ത ശത്രുതയിലായിരുന്നു. സൗദി അറേബ്യയിൽ ഒരു പ്രമുഖ ഷിയാ പണ്ഡിതനെ വധിച്ചതാണ് ഈ അകൽച്ചയ്ക്ക് പ്രധാന കാരണം. ഇതിൽ പ്രതിഷേധിച്ച് ഇറാനിലെ തെഹ്റാനിൽ വലിയ പ്രകടനങ്ങൾ നടക്കുകയും സൗദിയുടെ എംബസി ആക്രമിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ഇതിനെത്തുടർന്ന് സൗദി തങ്ങളുടെ എംബസി അടയ്ക്കുകയും ഇറാനുമായുള്ള നയതന്ത്ര ബന്ധം അവസാനിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. സൗദിയും ഇറാനും തമ്മിലുള്ള ഈ അകൽച്ച ഗൾഫ് സഹകരണ കൗൺസിൽ (GCC) രാജ്യങ്ങൾക്ക് മാത്രമല്ല, പശ്ചിമേഷ്യക്ക് മൊത്തം ദോഷകരമാണെന്ന് ചൈന ഇരുരാജ്യങ്ങളെയും ബോധ്യപ്പെടുത്തി.
തർക്കങ്ങളും യുദ്ധങ്ങളും അവസാനിപ്പിച്ച് യോജിപ്പിന്റെ പാത സ്വീകരിക്കാൻ ചൈന ആവശ്യപ്പെട്ടു. ഇതിന്റെ ഫലമായി അടുത്തിടെ ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും സഹകരണം ശക്തമാക്കുകയും ചെയ്തു.
ഈ വർഷം ഏകദേശം 80,000-ത്തോളം ഇറാനികൾ ഹജ്ജ് നിർവഹിക്കാൻ സൗദി അറേബ്യയിൽ എത്തിയിരുന്നു. ഇതിൽ പലരും ഹജ്ജ് കഴിഞ്ഞതിന് ശേഷം ഉംറയും മറ്റ് ചടങ്ങുകളും പൂർത്തിയാക്കി തിരിച്ചുപോകാൻ തയ്യാറെടുക്കുമ്പോഴാണ് ഇസ്രായേൽ ആക്രമണത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ഇറാൻ തങ്ങളുടെ വ്യോമാതിർത്തി അടച്ചത്. ഇതോടെ സൗദിയിൽ കുടുങ്ങിയ അര ലക്ഷത്തോളം ഇറാനികൾക്ക് സ്വന്തം നാട്ടിലേക്ക് മടങ്ങാൻ സാധിക്കാതെ വന്നു.
ഈ അസാധാരണ സാഹചര്യത്തിൽ സൗദി രാജാവ് സൽമാൻ ഒരു മാതൃകാപരമായ ഉത്തരവിറക്കി. തിരിച്ചുപോകാൻ സാധിക്കാത്ത എല്ലാ ഇറാൻ പൗരന്മാർക്കും താമസവും ഭക്ഷണവും ഉൾപ്പെടെയുള്ള എല്ലാ സൗകര്യങ്ങളും ഒരുക്കാൻ അദ്ദേഹം നിർദ്ദേശം നൽകി. ഇതിനായി പ്രത്യേക പദ്ധതികൾ ഹജ്ജ് ഉംറ മന്ത്രാലയം തയ്യാറാക്കുകയും കിരീടാവകാശി മുഹമ്മദ് ബിൻ സൽമാൻ രാജാവിനെ അറിയിക്കുകയും ചെയ്തു.
യുദ്ധം തുടരുന്ന സാഹചര്യത്തിൽ ഇവർക്ക് എപ്പോൾ തിരിച്ചുപോകാൻ സാധിക്കുമെന്നത് വ്യക്തമല്ല. ഹജ്ജ് വിസയിലെത്തുന്ന തീർത്ഥാടകർ സാധാരണയായി ഹജ്ജ് കഴിഞ്ഞാൽ ഉടൻ സൗദി വിടേണ്ടതുണ്ട്. എന്നാൽ ഇറാനികളുടെ കാര്യത്തിൽ രാജാവ് പ്രത്യേക ഇളവ് അനുവദിച്ചത്, അടുത്തിടെ ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുണ്ടായ സൗഹൃദം എത്രത്തോളം ദൃഢമായി എന്ന് വ്യക്തമാക്കുന്നു.
ഇസ്രായേൽ-ഇറാൻ സംഘർഷം അവസാനിപ്പിക്കാൻ സൗദി കിരീടാവകാശി മുഹമ്മദ് ബിൻ സൽമാൻ സജീവമായി ഇടപെടുന്നുണ്ട്. അമേരിക്കൻ പ്രസിഡന്റ് ഡൊണാൾഡ് ട്രംപ് ഉൾപ്പെടെയുള്ള ലോക നേതാക്കളുമായി അദ്ദേഹം ചർച്ചകൾ നടത്തുകയും, ഇസ്രായേലിനെ ഈ ആക്രമണങ്ങളിൽ നിന്ന് പിന്തിരിപ്പിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ഇസ്രായേലിന്റെ ആക്രമണങ്ങൾ അന്താരാഷ്ട്ര നിയമങ്ങളുടെ ലംഘനമാണ് എന്ന് സൗദി അറേബ്യ പരസ്യമായി പ്രഖ്യാപിച്ചു. സൗദിക്ക് പുറമെ മറ്റ് ഗൾഫ് സഹകരണ കൗൺസിൽ രാജ്യങ്ങളും സമാനമായ നിലപാടാണ് സ്വീകരിച്ചിട്ടുള്ളത്.
സൗദിയുടെയും ഇറാന്റെയും നേതാക്കൾ നിലവിലെ രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യം ചർച്ച ചെയ്യുകയും, ഇസ്രായേൽ നടത്തുന്ന നീക്കങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഇറാൻ സൗദിയെ വിവരമറിയിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതിനെത്തുടർന്ന്, സൗദി അറേബ്യ ഇറാന് പരസ്യമായി പിന്തുണ പ്രഖ്യാപിച്ചു. മറ്റ് ചില രാജ്യങ്ങളും ഇറാനു പിന്തുണ നൽകുന്നുണ്ടെങ്കിലും, സൗദി അറേബ്യ സമാധാന ശ്രമങ്ങൾക്കും മുൻഗണന നൽകുന്നുവെന്നതാണ് ശ്രദ്ധേയം. സമാധാന കരാർ സാധ്യമാക്കാൻ സൗദിയുടെ സഹായം ട്രംപ് അഭ്യർത്ഥിച്ചുവെന്ന് ആക്സിയോസ് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഇത് പശ്ചിമേഷ്യയിലെ സമാധാനം നിലനിർത്തുന്നതിൽ സൗദിയുടെ നിർണ്ണായകമായ പങ്ക് എടുത്തു കാണിക്കുന്നു.
